ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီးဘရွင္(၁၉၁၅-၁၉၇၀)

ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီးဘရွင္(၁၉၁၅-၁၉၇၀)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္ (၁၉၁၅-၁၉၇၀)သည္ ေခတ္ေဟာင္း ျမနမ္မာ့သမိုင္း သုေတသနနယ္ပယ္၌ ထင္ရွားေသား ကမာၻသိ ျမန္မာ့သမိုင္းပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ၁၉၅၅ - ခုႏွစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းသည့္ သမိုင္းေကာ္မရွင္တြင္ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ ေခတ္ေဟာင္း မြန္ျမန္မာေက်ာက္စာ မင္စာႏွင့္ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေရးရာမ်ားတြင္ အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္သည့္ ပညာရွင္တစ္ဦးအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရသည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအခ်ိဳ႕၏ ဘာသာစကားႏွင့္ မြန္၊ခမာ၊တိဘက္၊ျမန္မာ၊ရွမ္း၊တရုတ္ႏွင့္အိႏၵိယဘာသာစကားမ်ားကို ေလ့လာလိုက္စားခဲ့သည္ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားႏွင့္ အေျပာအဆို ကၽြမ္းက်င္မႈမွာ ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္အဆင့္ကို ေကာင္းစြာမီ၍ ပညာရွင္မ်ားကိုယ္တိုင္ ခ်ီးမြမ္းရပါသည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ သမိုင္းသုေတသနပညာရွင္သက္သက္မွ် မဟုတ္ေခ်။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈသမိုင္းတြင္ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ခဲ့သူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။

▌ဂ်ပန္ေခတ္တြင္ အာရွလူငယ္အစည္းအရံုး၏ ဥာဏဗလတာဝန္ခံ၊ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္(ဘီဒီေအ)ပညာေရးအရာရွိအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ထိုသို႕ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ " အာရွစစ္ၾကီးႏွင့္ သာတူညီမွ် အက်ိဳးခံစားေရးစနစ္ " စာအုပ္ ေရးသား၍ အာရွလူငယ္စာစဥ္(၁)အျဖစ္၊ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ တိုင္း(၄)မွ ပါဝင္သည္။ " တိုင္း ၄ သတင္းစာ "ကို ဦးစီးထုတ္ေဝခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ပညာေရးအတြက္ " ဥေရာပစီးပြားေရးရာဇဝင္ " (ပထမပိုင္း) ကို ျပဳစုေပးရာ တိုင္း(၄)ျပည္သူ႕ဆက္ဆံေရးဌာနက ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးျပီးေနာက္ တပ္မေတာ္တြင္ ဆက္လက္အမႈထမ္း၍ တပ္မေတာ္ပညာေရးအတြက္ "ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္း"ကို ေရးသားသည္။ ထို႕ေနာက္ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးေန႕အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ " ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္း "စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝခဲ့ရာ၊ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေက်ာင္းသံုးျပ႒ာန္းစာအုပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရသည္။ " ျမန္မာရာဇဝင္ "ဟူေသာ ေဝါဟာရအစား " ျမန္မာ့သမိုင္း "ဟူေသာ စကားကို ပထမဆံုးအသံုးျပဳသည့္ သမိုင္းပညာရပ္ဆိုင္ရာ စာအုပ္တစ္အုပ္ ျဖစ္သည္။

▌၁၉၅၅ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီ ၂၆ ရက္ေန႕တြင္ " ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္ "ကို စတင္ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ရာ ပညာမင္းၾကီးဦးေကာင္း၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ေဒါက္တာထင္ေအာင္၊ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္အတြင္းဝန္ ဦးသန္႕၊ ဆရာအတတ္သင္ညႊန္ၾကားေရးဝန္ ဦးဘ၊ ျပန္ၾကားေရးဌာန ညႊန္ၾကားေရးဝန္ ဦးေယာ(ေဇယ်)၊ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ထုတ္ေဝေရးဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားေရးဝန္ ဦးသိန္းဟန္(ေဇာ္ဂ်ီ)၊ ရန္ကုန္တကၠသို္လ္ သမိုင္းပါေမာကၡ ဦးဘညြန္႕၊ အေရွ႕တိုင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေက်ာ္သက္၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဂၤလိပ္စာပါေမာကၡ ဦးမ်ိဳးမင္းတို႕ႏွင့္အတူ ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည္။

▌၁၉၆၀-ခုႏွစ္တြင္ သမိုင္းေကာ္မရွင္ကို ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရာ တပ္မေတာ္မွ အျငိမ္းစားယူခဲ့ေသာ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ ေကာ္မရွင္၏ အလယ္ေခတ္ က်မ္းျပဳမွဴးႏွင့္ သမိုင္းတံခြန္စာေစာင္ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္၏  ဥကၠ႒မွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးေဟာင္း ေဒါက္တာ ဦးေဖေမာင္တင္ (၁၈၈၈-၁၉၇၃)ျဖစ္သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ပိုင္း ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံစာအုပ္တိုက္မွ " အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ" အမည္ျဖင့္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္အဆံုးမသတ္ခဲ့ရေသာ စာတမ္းမွာ ပညာတန္ေဆာင္ အတြဲ-၁၈၊ အမွတ္ ၁ (ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၉)မွ အမွတ္ ၈ (ၾသဂုတ္ ၁၉၆၉)ထိ ေရးသားခဲ့ေသာ " ပုဂံေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ " ျဖစ္သည္။ ပံုႏွိပ္အေထာက္အထားျဖင့္ မေတြ႕ရေသးေသာ စာတမ္းတစ္ေစာင္မွာ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ကမာၻေအးဗုဒၶတကၠသို္လ္၌ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ၆ ၾကိမ္ဆက္တိုက္ ေဟာေျပာခဲ့ေသာ Terracotta Votive Tablets of the Early Pyu and Pagan Dynaesty ေဟာေျပာခ်က္ ျဖစ္သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းေကာ္မရွင္မွ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝရန္ ေကာ္မရွင္စာစဥ္ ၆ အျဖစ္ " မဇၥၽိမေဒသ အေရးေတာ္ပံုက်မ္း"ကို တည္းျဖတ္ေပးခဲ့သည္။ " ျမန္မာႏိုင္ငံသား အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တို႕အား ေရွးျမန္မာမင္းတို႕က ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပံုမ်ား " (စာ- ၁၁၇) စာတမ္းကိုလည္း ေရးသားခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္သည္ ဥကၠ႒ ဦးေဖေမာင္တင္၏ ဦးေဆာင္ၾကီးၾကပ္မႈျဖင့္ " ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းအေျချပ က်မ္းငယ္ " တစ္ေစာင္ ေရးသား စီစဥ္ခဲ့ရာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္မွ ဒီဇင္ဘာ အတြင္း ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ အခန္း ၃-ခန္း ေရးသားတင္သြင္းခဲ့သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္၏ သုေတသနလက္ရာမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းေကာ္မရွင္က ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ ေလာကထိပ္ပန္(Loka Hteik Pan)သည္ အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည္။

▌ "...အဲဒီစာအုပ္မွာ ပုဂံအႏုပညာႏွင့္ ဗိသုကာပညာမ်ားကို က်မ္းျပဳသူက အကယ္တဝင့္ ရွင္းလင္းတင္ျပထားတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ သုေတသနတန္ဖိုးအမ်ားၾကီးရွိတဲ့ တင္ျပခ်က္ျဖစ္လို႕ အားရႏွစ္သက္စရာရွိပါတယ္။ ျမန္မာ့သမိုင္းအဖြဲ႕ရဲ႕ ပထမစာအုပ္ပဲလို႕ ဂုဏ္ယူႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ပထမစြဲတဲ့စာအုပ္ျဖစ္ပါတယ္။"

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထင္ရွားေသာ စာအုပ္တစ္အုပ္မွာ " Artibus Asiae "(အာတိဘတ္စ္ေအရွ)Vol.33,Part 1 (1973) စာေစာင္ျဖစ္သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္အား ပါေမာကၡ လူ႕စ္ကိုယ္တိုင္ သူ၏ ထင္ရွားေသာ Old Burma-Early Pagan(1969)စာအုပ္၏ ပူးတြဲေရးသားသူ Joint Author အျဖစ္ အမွတ္တရာေဖာ္ျပထားသည္။ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္ကို ၁၉၁၅ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၂၇ ရက္ ၊ တနဂၤလာေန႕တြင္ ပ်ဥ္းမနားျမိဳ႕ ရြာေကာက္ရပ္၌ဖြားသည္။ အဖ ေက်ာင္းဆရာ ဦးဟိန္၊ အမိ ေဒၚေစာရင္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၃-၃၈ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ယုဒသန္ေကာလိပ္၌ ပညာသင္ၾကား၍ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ အေရွ႕တိုင္းရာဇဝင္ ဂုဏ္ထူးတန္းျဖင့္ ဝိဇၨာဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ ၁၉၃၈-၄၁ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အေရွ႕တိုင္းရာဇဝင္နည္းျပ၊ လက္ေထာက္ကထိကအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ၁၉၄၂-၄၃ တြင္ ဂ်ပန္ေခတ္ အာရွလူငယ္အစည္းအရံုး၊ဥာဏဗလတာဝန္ခံ၊ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာ့ကာကြယ္ ေရတပ္မေတာ္၌ဗိုလ္ၾကီး၊ တပ္မေတာ္ပညာေရးပညာေရးအရာရွိ၊ပဲခူးစံျပတပ္မေတာ္ သမိုင္းနည္းျပႏွင့္ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ တိုင္း(၄)မွ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅-၄၆တြင္ တပ္မေတာ္၌ ဗိုလ္မွဴး၊ အဂၤလန္တြင္ စစ္သံမွဴး ဒုတိယဗိုလ္မွဴးၾကီး၊၁၉၆၀-၇၀ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္ အေစာဆံုးမွ အလယ္ေခတ္အထိ က်မ္းျပဳအရာရွိအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။

▌ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ အစၥလာမ္သာသနာေရးရာေကာင္စီတြင္ အန္စြာရီသင္တန္းမ်ားကို တိုင္းခ်စ္ျပည္ခ်စ္စိတ္ရွိေအာင္ သာသနာဗဟုသုတ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕သိရွိေအာင္ တိုင္းက်ိဳးျပည္က်ိဳး သာသနာအက်ိဳး ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေစေအာင္ အစၥလာမ္သာသနာေရးေကာင္းစီ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ၾကံ႕ခိုင္ေစရန္ရည္ရြယ္လ်က္ ျမန္မာျပည္ေဒသအႏွံ႕တြင္ သင္တန္းမ်ားကို အမွတ္စဥ္(၁)မွ အမွတ္စဥ္ (၂၈)အထိ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ဦးေဆာင္ပါဝင္ ပို႕ခ်ခဲ့သည္။ ခုတိုင္ အစၥလာမ္သာသနာေရးရာေကာင္စီသည္ အန္စြာရီသင္တန္းမ်ားကို စဥ္ဆက္မျပတ္ဖြင့္လွစ္ပို႕ခ်လ်က္ရွိေနေပသည္။ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္၏ အထင္ကရ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ရပ္မွာ က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ ႏွစ္ ၁၄၀၀ ျပည့္ကို ဦးစီးဦးေဆာင္ က်င္းပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

▌ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္း အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီ (၁၉၆၅-၆၉)၊ ျမန္မာစာေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ သမိုင္းဘြဲ႕လြန္သင္တန္းမ်ားတြင္ အထူးကထိက၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစၥလာမ္သာသနာေရးေကာင္စီဌာနခ်ဳပ္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၇)ရက္ ညေန (၅း၅၀)နားရီတြင္ ႏွလံုးေရာဂါျဖင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ ဇနီးေဒၚခင္ေမၾကီး(သတၱေဗဒကထိက)ႏွင့္ သား-၁ ဦး ၊သမီး ၄ - ဦးက်န္ရစ္သည္။

ဗိုလ္မွဴးၾကီးဘရွင္ ျပဳစုခဲ့ေသာ စာအုပ္မ်ား
 *****************************

၁။ ေခတ္သစ္မာဃ - (၁၉၃၇ ခုႏွစ္)
၂။ ျမန္မာႏိုင္ငံေက်းလက္ျပဳျပင္ေရးစာတမ္း - (၁၉၃၉ ခုႏွစ္)
၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္း - (၁၉၄၈ ခုႏွစ္)
၄။  Loka Hteik Pan ( in English) ( ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ )
၅။ ပုဂံမင္စာစု  ( ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ )
၆။ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရးဆိုင္ရာ သမိုင္းစာတမ္း - (၁၉၆၉ ခုႏွစ္)
၇။ အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ - (၁၉၇၀ ခုႏွစ္)

*******************************

ရွာေဖြစုေဆာင္းဆက္လက္တင္ျပသူ - သွ်ိသွ်ားေမာင္

▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌▌